Praca ze stalą, czy to przy użyciu nowoczesnych technologii, takich jak laserowe cięcie rur i profili, czy podczas klasycznego spawania – niesie ze sobą istotne ryzyko dla zdrowia i życia pracowników. Dlatego znajomość zasad bezpieczeństwa, wymagań prawnych oraz właściwego doboru środków ochrony indywidualnej nie jest kwestią opcjonalną, lecz koniecznością. Profesjonalny dostawca stali dba o jakość dostarczanych produktów, ale także o bezpieczeństwo i odpowiednie warunki procesów produkcyjnych. To decyduje o profesjonalizmie producenta. W tym artykule omawiamy szczegółowo, jak zadbać o bezpieczeństwo w pracy ze stalą — zarówno na poziomie organizacyjnym, jak i operacyjnym.
Typowe zagrożenia w pracy ze stalą
Obróbka stali niezależnie od tego, czy odbywa się z użyciem klasycznych metod, czy zaawansowanych rozwiązań takich jak laser 3D do profili niesie za sobą zestaw ściśle określonych zagrożeń. W zakładach wykorzystujących zaawansowane urządzenia do cięcia wyrobów, takich jak np. rurki stalowe lub rury stalowe ze szwem znaczenie odpowiednio zaplanowanych procedur BHP rośnie.
Nowoczesne technologie, takie jak laserowe cięcie rur i profili, w tym również laser 3D do profili zrewolucjonizowały precyzję i powtarzalność procesów, ale nowoczesne wycinanie laserowe nie eliminuje potrzeb przestrzegania rygorystycznych zasad bezpieczeństwa. To tutaj znaczenie zyskuje właściwe środki ochrony indywidualnej, zgodność z aktualnymi normami i świadome zarządzanie ryzykiem.
Podczas obróbki pracownicy są narażeni na kontakt z ostrymi krawędziami, opiłkami metalu oraz ruchomymi elementami maszyn. Zagrożenia mechaniczne obejmują:
- przypadkowe przecięcia i rany cięte,
- uderzenia elementami obrabianymi lub częściami urządzeń,
- przyszczypania i zakleszczenia w prowadnicach i głowicach maszyn,
- ryzyko zaklinowania końcówek rur lub profili stalowych przy ich automatycznym podawaniu do maszyny.
W przypadku załadunku rurek stalowych o mniejszej średnicy, dodatkowym ryzykiem jest ich niekontrolowane przemieszczenie się na stole roboczym, co może prowadzić do urazów palców, dłoni lub stóp.
Temperatura i promieniowanie
Zarówno tradycyjne spawanie łukowe, jak i zaawansowane technologie jak laserowe cięcie rur i profili generują ekstremalne temperatury oraz intensywne promieniowanie. Z racji, że praca z wysoką temperaturą w tym przypadku jest niezbędna można często spotkać się z problemem oparzeń termicznych, podrażnień skóry, a nawet trwałych uszkodzeń siatkówki oka. Powodem takich następstw jest długotrwała ekspozycja na światło lasera bez odpowiedniej ochrony.
Ostrożność należy zachować również w przypadku tzw. efektu wtórnego – podgrzanych elementów obrabianych, które po zakończeniu procesu mogą wyglądać na „gotowe do dotyku”, ale wciąż utrzymują wysoką temperaturę.
Wyroby hutnicze – hałas, dym i pył
Sprzedaż stali w szerokiej ofercie jest możliwa tylko dzięki zaawansowanym technologią obróbki. Cięcie i spawanie stali, w tym również obróbka rur stalowych ze szwem, to procesy, które uwalniają znaczną ilość zanieczyszczeń powietrza. W środowisku pracy występują:
- pyły metaliczne i tlenki, które mogą być wdychane i osadzać się w płucach,
- dymy spawalnicze zawierające szkodliwe związki chemiczne, m.in. chrom, nikiel, mangan – szczególnie niebezpieczne przy obróbce stali stopowych,
- zanieczyszczenia wtórne – np. oleje technologiczne odparowujące w procesie cięcia laserem.
Wysoki poziom hałasu przemysłowego — zwłaszcza w zamkniętych halach przekraczający 85 dB stanowi zagrożenie dla słuchu, szczególnie w długoterminowej ekspozycji.
Laserowe cięcie rur i profili – precyzja i bezpieczeństwo
Zastosowanie lasera 3D do profili pozwala uzyskać wysoką dokładność cięcia przy minimalnym udziale operatora w procesie fizycznym. To znacznie ogranicza ryzyko związane z czynnikiem ludzkim, ale nie eliminuje wszystkich zagrożeń. W praktyce wymagane są następujące środki bezpieczeństwa:
- Osłony strefy roboczej – cięcie laserem generuje niewidoczne promieniowanie podczerwone oraz intensywny błysk. Maszyny powinny być wyposażone w zabudowane kabiny z szybami ochronnymi o odpowiednich parametrach filtracyjnych.
- Zabezpieczenie optyki wzroku – operatorzy, technicy serwisowi oraz osoby przebywające w pobliżu powinni korzystać z certyfikowanych okularów ochronnych, zgodnych z klasą używanego źródła lasera.
- Zintegrowane odciągi pyłów i gazów – cięcie profili generuje aerozole zawierające m.in. tlenki metali i mikroskopijne cząstki powłok zabezpieczających.
- Kontrola jakości i programowania – źle skalibrowany laser 3D może przeciąć nie tylko stalowy profil, ale i elementy konstrukcji transportowej. To rodzi nie tylko koszty, ale również zagrożenie dla operatora.
Choć rury stalowe ze szwem są standardem w wielu branżach, ich cięcie i dalsza obróbka wymagają zachowania szczególnej ostrożności. Miejsce łączenia – szew bywa strefą o innych właściwościach fizycznych niż pozostała część materiału. W kontekście BHP oznacza to, że podczas cięcia termicznego szew może szybciej ulegać deformacji, powodując nierówności, odpryski i zagrożenie dla operatora.
Normy i przepisy prawne obowiązujące w Polsce i UE
Zasady bezpiecznej pracy przy obróbce stali niezależnie od tego, czy dotyczy to cięcia rur stalowych ze szwem, spawania, pracy z laserem 3D do profili lub innych elementów nie opierają się jedynie na doświadczeniu i dobrych praktykach. obowiązek zapewnienia odpowiednich warunków pracy wynika bezpośrednio z przepisów prawa krajowego oraz rozporządzeń i norm europejskich. Odpowiedzialny i rzetelny dostawca stali jest w stanie udokumentować każdy wymóg.
Podstawowym aktem prawnym regulującym kwestie BHP w Polsce jest kodeks pracy, który zobowiązuje pracodawcę m.in. do oceny ryzyka zawodowego na każdym stanowisku pracy, zapewnienia środków ochrony indywidualnej czy szkoleń BHP.
Dodatkowo, w pracy z maszynami do obróbki stali zastosowanie mają m.in. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 2 lutego 2011 r. w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy czy też Rozporządzenie Ministra Gospodarki z 30 października 2002 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy
Dla firmy o profilu takim jak KÖNIGSTAHL, która działa w oparciu o wysokie standardy jakości i współpracuje z renomowanymi producentami systemów (np. Jansen), zgodność z normami BHP stanowi nie tylko wymóg, ale i element kultury organizacyjnej.
Jak KÖNIGSTAHL wspiera bezpieczną pracę ze stalą?
Kwestie bezpieczeństwa w branży obróbki stali zaczynają się dużo wcześniej – już na etapie wyboru odpowiedniego materiału, sprawdzonego dostawcy i właściwej technologii. Firma KÖNIGSTAHL, jako doświadczony dystrybutor rur stalowych szwowych, rur bezszwowych i rur precyzyjnych), kształtowników zamkniętych oraz prętów stalowych, od lat wspiera klientów w realizacji wymagających projektów. Oferujemy nie tylko wysokiej jakości materiały, ale również usługi cięcia w piłach taśmowych oraz precyzyjnej obróbki w technologii 3D laser – wszystko po to, by zapewnić maksymalną niezawodność i bezpieczeństwo już na starcie inwestycji. Naszą ofertę uzupełniają kompletne systemy okienno-drzwiowe i fasadowe renomowanej szwajcarskiej marki Jansen.
Posiadając kompleks 3 magazynów, które tworzą największą powierzchnię magazynową w branży, firma gwarantuje stałą dostępność materiałów i ich szybkie dostarczenie. KÖNIGSTAHL oferuje usługę konfekcjonowania i znakowania rur stalowych zgodnie z indywidualną specyfikacją klienta. Dzięki temu możliwe jest ograniczenie czasochłonnych i potencjalnie niebezpiecznych prac manualnych, takich jak ręczne sortowanie czy cięcie wstępne bez zabezpieczenia.
W KÖNIGSTAHL łączymy nasze usługi w trzech uzupełniających się obszarach: sourcing, supply, shaping. Dzięki temu nasi partnerzy mogą skoncentrować się na swojej podstawowej działalności, wiedząc, że materiały spełniają nie tylko wymagania techniczne, ale też są zoptymalizowane pod kątem bezpieczeństwa w produkcji.